สรีดภงค์เป็นคันดินกั้นน้ำระหว่างเขาพระบาทใหญ่และเขากิ่วอ้ายมา โดยเขื่อนจะกักน้ำและมีระบบชักน้ำไปตามคลองส่งน้ำลำเลียงไปตามคลองสู่กำแพงเมืองเก่า แล้วน้ำจะไหลเข้าสู่สระตระพังเงินสระตระพังทองเพื่อใช้สอยในเมืองและพระราชวังในสมัยสุโขทัย สำหรับแหล่งต้นน้ำในอดีตเรียกว่า โซก ก็คือลำธาร โซกที่สำคัญได้แก่ โซกพระร่วงลองขรรค์ โซกพระร่วงลับขรรค์ โซกพม่าฝนหอก โซกชมพู่ ซึ่งเป็นแหล่งต้นน้ำที่ไหลมาจากเขาประทักษ์
ตั้งอยู่ที่ตำบลศรีสัชนาลัย บริเวณที่เรียกว่า “แก่งหลวง” เดิมชื่อว่า “เมืองเชลียง” แล้วเปลี่ยนชื่อเป็น “ศรีสัชนาลัย” ในสมัยกษัตริย์ราชวงศ์พระร่วงขึ้นครองกรุงสุโขทัย และได้สร้างเมืองขึ้นใหม่เป็นศูนย์กลางการปกครองแทนเมืองเชลียง ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์มีโบราณสถาน และโบราณวัตถุทั้งหมด 215 แห่ง สำรวจค้นพบแล้ว 204 แห่ง วัดสำคัญในอุทยานประวัติศาสตร์ ได้แก่
-วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ หรือ วัดพระบรมธาตุเมืองเชลียง และเรียกอีกชื่อว่า วัดพระปรางค์ ตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองเก่าศรีสัชนาลัย เป็นกลุ่มโบราณสถานขนาดใหญ่ และเป็นพระอารามหลวงชั้นราชวรวิหาร มีโบราณสถานที่สำคัญภายในวัด ก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูน ลักษณะรูปแบบเป็นสถาปัตยกรรมจัดอยู่ในสมัยอยุธยา
-วัดศรีสวาย โบราณสถานที่สำคัญตั้งอยู่ในกำแพงแก้ว ประกอบด้วยปรางค์ 3 องค์ รูปแบบศิลปะลพบุรี ลักษณะของปรางค์ค่อนข้างเพรียว ตั้งอยู่บนฐานเตี้ย ๆ ลวดลายปูนปั้นบางส่วนเหมือนลายบนเครื่องถ้วยจีน สมัยราชวงศ์หยวน ได้พบทับหลังสลักเป็นรูปนารายณ์บรรทมสินธุ์ ชิ้นส่วนของเทวรูป และศิวลึงค์ที่แสดงให้เห็นว่าเคยเป็นเทวสถานในศาสนาฮินดูมาก่อน แล้วแปลงเป็นพุทธสถานโดยต่อเติมวิหารขึ้นที่ด้านหน้า แล้วเป็นวัดในพุทธศาสนาภายหลัง
ศูนย์บริการนักท่องเที่ยวจังหวัดสุโขทัยเป็นอาคารทรงไทยสถาปัตยกรรมสุโขทัย ตั้งอยู่บนกำแพงเมืองด้านทิศเหนือ บริเวณหน้าวัดพระพายหลวง ภายในอาคารมีห้องโถงประชาสัมพันธ์สำหรับบริการข้อมูลนักท่องเที่ยวของอุทยานฯ แบบจำลองของเมืองสุโขทัย และศูนย์อำนวยการประชาสัมพันธ์ให้ความรู้
สถาปัตยกรรมร่วมสมัย มีการประยุกต์ใช้วัสดุสมัยใหม่เข้ามาร่วมกับการออกแบบที่เป็นการดึงเอาเอกลักษณ์ของสุโขทัย แล้วลดทอนรายละเอียดให้ดูเรียบง่ายขึ้น ให้ดูต่างจากโบราณสถานทั่วไปในอุทยาน
รูปทรงที่เป็นเอกลักษณ์ ถอดแบบมาโดยการคงเอาสัดส่วนที่สวยงามไว้ แต่เปลี่ยนในเรื่องของการให้รายละเอียดในส่วนที่ต้องประดับตกแต่ง ให้ง่ายขึ้น
เป็นโบราณสถานขนาดใหญ่มีความสำคัญเป็นอันดับสองรองจากวัดมหาธาตุ ผังวัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีคูน้ำล้อมรอบ 3 ชั้น คูชั้นนอกเรียกว่า คูแม่โจน วัดพระพายหลวงเป็นศูนย์กลางของชุมชน โบราณสถานทเก่าแก่ที่สุดของวัด คือ พระปรางค์ 3 องค์ เป็นปรางค์ประธานของวัด ก่อด้วยศิลาแลง ศิลปะเป็นเขมรแบบบายน สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ด้านหน้าของวัดเป็นอาคารที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้น 4 อิริยาบถ คือนั่ง นอน ยืน เดิน
วัดศรีชุม
เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยองค์ใหญ่ซึ่งมีนามว่า "พระอจนะ" องค์พระพุทธรูปประดิษฐานอยู่ในมณฑป พระพุทธอจนะ เป็นที่เลื่องลือถึงความศักดิ์สิทธิ์และมีมนต์เสน่ห์และเอกลักษณ์
เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยขนาดใหญ่ หน้าตักกว้าง 11.30 เมตร ลักษณะของวิหารสร้างเป็นรูปสี่เหลี่ยมลักษณะคล้ายมณฑป แต่หลังคาพังทลายลงมาหมดแล้ว เหลือเพียงผนังทั้งสี่ด้าน ผนังแต่ละด้าน ก่ออิฐถือปูนอย่างแน่นหนา ผนังทางด้านใต้มีช่องให้คนเข้าไปภายใน และเดินขึ้นไปตามทางบันไดแคบ ๆ ถึงผนังด้านข้างขององค์พระอจนะ หรือสามารถขึ้นไปถึงสันผนังด้านบนได้ ภายในช่องกำแพงตามฝาผนังมีภาพเขียนเก่าแก่แต่เลอะเลือนเกือบหมด ภาพเขียนนี้มีอายุเกือบ 700 ปี นอกจากนี้แล้วบนเพดานช่องบันไดยังมีแผ่นหินชนวนขนาดใหญ่แกะสลักลวดลายเรื่องชาดกต่าง ๆ มีจำนวนทั้งหมด 50 ภาพ เมื่อเดินตามช่องทางบันไดขึ้นไปจะโผล่บนหลังคาวิหารมองเห็นทิวทัศน์อันงดงามของเมืองเก่าสุโขทัยได้โดยรอบ วิหารนี้ไม่มีหน้าต่าง แต่เดิมคงมีหลังคาเป็นรูปโค้งคล้ายโดม
บ้านป้าปิ่น สีชอล์ค
บ้านของนางปิ่น สีชอล์ค อยู่ที่จังหวัดสุโขทัย มีความน่าสนใจเรื่องของการจัดแบ่งพื้นที่ใช้สอยโดยการยกระดับพื้นเป็นส่วนๆ จึงไม่มีการกั้นผนังเพื่อแบ่งแยก space
พื้นที่อเนกประสงค์ ยกระดับพื้นแยกฟังก์ชันใช้สอย
22/07/54
หมู่บ้านริมทางสุโขทัย
หมู่บ้านกลุ่มนี้โดดเด่นด้วยการจัดสภาพแวดล้อม (Landscape) ที่มีความสมบูรณ์ และหลากหลาย
มีพืชพรรณนานาชนิดไม่ว่าจะเป็นไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ไม้คลุมดิน ผักสวนครัว ป่าอาหาร ชาวบ้านจึงเน้นการพึ่งพา
ตนเอง อยู่ได้ด้วยตนเอง
การปลูกพืชสวนครัวแทรกกับไม้พุ่ม ไม้ประดับชนิดอื่นๆ นอกจากจะเป็นแหล่งอาหารยังให้ความสมดุล ความงามของทรงพุ่มอีกด้วย
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุราชวรวิหาร
เป็นวัดสำคัญของเมืองเชลียง ปรากฏหลักฐานแน่ชัดในศิลาจารึกหลักที่ 1 และในสมัยกรุงธนบุรี เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จไปปราบชุมนุมพระฝางเมืองสวางคบุรี แล้วได้เสด็จสมโภชพระบรมธาตุเมืองเชลียงนี้ด้วย และวัดนี้ยังเป็นที่สรงน้ำมูรธาภิเษก สำหรับพระเจ้าแผ่นดินใหม่ที่จะขึ้นเสวยราชสมบัติมาแต่ครั้งโบราณกาล ลักษณะฐานปรางค์องค์นี้ มีเป็นวิหารคด 3 ชั้น ก่อผนังทึบ และเจาะช่องแสง ฐานปรางค์แผ่ขยายกว้างออกไปทั้ง 3 ด้าน (ด้านหน้าเป็นพระวิหาร) คล้ายสร้างครอบสถูปหรือเจดีย์ที่สำคัญไว้ภายใน มีอายุอยู่ ในช่วงก่อนสุโขทัยตอนต้น
โบราณสถานและโบราณวัตถุอื่นๆ ภายในวัด
1. องค์พระปรางค์พระศรีรัตนมหาธาตุ
1. ยอดนพศูลกาไหล่ทองคำ
2. เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ขนาดเล็กในห้ององค์พระปรางค์
3. เพดานดาวไม้จำหลัก สกุลช่างสุโขทัย
4. ประตูองค์พระปรางค์ไม้จำหลัก สกุลช่างสุโขทัย
5. ร่องรอยจิตรกรรมฝาผนังสีเอกรงค์
6. ปล่องปริศนาลงใต้ท้ององค์พระปรางค์
2. พระวิหารหลวง ใหญ่ขนาด 7 ห้อง สร้างด้วยศิลาแลง 1. องค์พระปรางค์พระศรีรัตนมหาธาตุ
1. ยอดนพศูลกาไหล่ทองคำ
2. เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ขนาดเล็กในห้ององค์พระปรางค์
3. เพดานดาวไม้จำหลัก สกุลช่างสุโขทัย
4. ประตูองค์พระปรางค์ไม้จำหลัก สกุลช่างสุโขทัย
5. ร่องรอยจิตรกรรมฝาผนังสีเอกรงค์
6. ปล่องปริศนาลงใต้ท้ององค์พระปรางค์
1. หลวงพ่อโต ศิลปะสุโขทัย ปางมารวิชัย ขนาดหน้าตักกว้าง 4.08 เมตร
2. พระพุทธรูปปางลีลาปูนปั้น ศิลปะสุโขทัยคลาสสิค
3. พระพุทธรูปยืนปูนปั้น
4. ผนังพระวิหารหลวงแบบช่องแสง สถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัย
3. พระอุโบสถ
4. ซุ้มพระร่วง พระลือ
5. เจดีย์ทิศทั้งสี่
6. ระเบียงคดและวิหาร
7. กำแพงแก้ว
8. ซุ้มประตูรูปพรหมพักตร์
9. เสาพระประทีบรอบองค์พระปรางค์
10. เจดีย์ยอดด้วน
11. พระอัฏฐารศ
12. ฐานวิหารหลวงพ่อธรรมจักร
13. พระวิหารหลวงพ่อสองพี่น้อง
ความโดดเด่น
- ปรางค์ประธานวัด ก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูนเสร็จแล้วลงสีชาดทับ ลักษณะรูปแบบสถาปัตยกรรมจัดอยู่
ในสมัยอยุธยา
- กำแพงวัดเป็นศิลาแลงแท่งกลมขนาดใหญ่ปักเรียงชิดติดกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า
โรงแรมสุโขทัย เฮอริเทจ รีสอร์ท
เป็นโครงการในการรองรับนักท่องเที่ยวจากสนามบินสุโขทัย ซึงแนวคิดการออกแบบสอดคล้องกันคือ สถาปัตยกรรมสุโขทัยร่วมสมัย มีการประยุกต์เอาเอกลักษณ์สถาปัตยกรรมพื้นถิ่น ถอดรหัสเอากลิ่นอายเข้ามาร่วมกับงานสมัยใหม่ วัสดุใหม่ๆ
ซุ้มประตูทางเข้า มีการเล่นมุข เล่นหน้าบรรณถอดแบบมาจากโบราณ
การออกแบบพื้นที่อเนกประสงค์ ให้สามารถใช้ร่วมกันได้ บริเวณคอร์ทกลาง ใช้น้ำเป็ฯตัวเชื่อม space
มีการนำรายละเอียดการประดับตกแต่งแบบไทยมาประยุกต์ใช้กับส่วนต่างๆในโครงการ
อาคารต่าง ๆ ภายในสนามบิน
- อาคารผู้โดยสารขาเข้า เป็นอาคารชั้นเดียว เปิดโล่ง ไม่มีผนัง หลังคาทรงจั่วแบบสุโขทัยซ้อนมุข 1 ชั้น โครงสร้างพื้นฐาน ค.ส.ล โครงสร้างหลังคาไม้ ขนาดพื้นที่ใช้สอย 204 ตารางเมตร รองรับผู้โดยสารได้ 200 คน - อาคารผู้โดยสารขาออก เป็นอาคารชั้นเดียว เปิดโล่ง ไม่มีผนัง หลังคาทรงจั่วแบบสุโขทัยซ้อน มุข 1 ชั้น โครงสร้างพื้น ค.ส.ล โครงสร้างหลังคาไม้ ขนาดพื้นที่ใช้สอย 204 ตารางเมตร รองรับผู้โดยสารได้ 200 คน
- อาคาร Check-in เป็นอาคารชั้นเดียวเปิดโล่ง กึ่งมีผนัง หลังคาทรงจั่วแบบสุโขทัย โครงสร้าง ค.ส.ล. โครงสร้างส่วนหลังคาเป็นไม้ ขนาดพื้นที่ใช้สอย 144 ตารางเมตร
- อาคารนครวัด เป็นอาคารชั้นเดียวเปิดโล่ง ไม่มีผนัง หลังคาทรงจั่วแบบสุโขทัย โครงสร้างส่วนหลังคาเป็นเหล็ก ขนาดพื้นที่ใช้สอย 90 ตารางเมตร
- เรือนรับรอง เป็นอาคารชั้นเดียว มผนัง หลังคาทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 45 ตารางเมตร
- อาคาร Catering เป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังคาทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 60 ตารางเมตร
- อาคารครัวไทย เป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ส่วนหลังคาเป็นโครงสร้างเหล็ก ขนาด 48 ตารางเมตร
- อาคาร Water Tank เป็นอาคาร 2 ชมีผนัง หลังคาทรงจั่วแบบสุโขทัย โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 122.74 ตารางเมตร
- อาคารสื่อสาร เป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังคาทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 18 ตารางเมตร
- อาคารเก็บเครื่องสำรองไฟเป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังคาทรงจั่ว โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 144 ตารางเมตร
- โรงซ่อมบำรุงยานพาหนะเป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังคาทรงจั่ว โครงสร้าง ค.ส.ล ขนาดพื้นที่ใช้สอย 144 ตารางเมตร
- อาคารงานระบบ เป็นอาคารชั้นเดียว มีผนัง หลังคาทรงแหงน โครงสร้าง ค.ส.ล ขนาดพื้นที่ใช้สอย 32 ตารางเมตร
- อาคารดับเพลิงและกู้ภัย เป็นอาคารชั้นเดียว เปิดโล่ง มีผนัง หลังคาทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 96 ตารางเมตร
- อาคารแปลงนาสาธิต 2 อาคาร เป็นอาคารชั้นเดียว เปิดโล่ง มีผนัง หลังคาทรงปั้นหยา โครงสร้าง ค.ส.ล. ขนาดพื้นที่ใช้สอย 32 ตารางเมตร
- ซุ้มขายกาแฟ เป็นอาคารเปิดโล่ง หลังคาปั้นหยามุงปีกไม้ โครงสร้างเหล็ก ขนาดพื้นที่ใช้สอย 16 ตารางเมตรอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัยวัดนางพญา
วัดนางพญาเป็นวัดในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย ที่มีความโดดเด่นและน่าสนใจในเรื่อง
-
ผนังโบสถ์ที่ยังคงลวดลายจารึกเป็นหลักฐานที่ค่อนข้างสมบูรณ์ เป็ฯต้นแบบในการศึกษางานต่อไป
วัดเจดีย์เจ็ดแถว
เจดีย์รายที่วัดเจดีย์เจ็ดแถวมีรูปแบบที่ได้รับอิทธิพลศิลปะจากที่ต่าง ๆหลายแห่ง เช่น ลังกา และพุกามด้านหลังเจดีย์ประธานมีเจดีย์รายที่มีลักษณะเด่น คือฐานเป็นเจดีย์สี่เหลี่ยมจัตุรัส ยอดเป็นทรงกลม ภายในเจดีย์มีซุ้มโถงส่วนซุ้มโถงเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปูนปั้นมีภาพจิตรกรรมเป็นภาพอดีตพระพุทธเจ้า และเหล่าเทวดา กษัตริย์
นอกจากนั้นยังมีกำแพงแก้วล้อมรอบอีกชั้นหนึ่ง ภายนอกกำแพงมีโบสถ์และบ่อน้ำ ซึ่งเดิมมีคูน้ำล้อมรอบ ทั้งนี้ภายในบริเวณวัดมีต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านให้ความเคารพ นำผ้าสีมาพันไว้รอบต้นไม้
23/07/54
วัดราชบูรณะ
พระอุโบสถมีลักษณะพิเศษที่ชายคา ตกแต่งด้วยนาค 3 เศียร มีลักษณะอ่อนช้อยงดงาม
การวางผังของวัด มีพระปรางค์เป็นองค์ปรธานของวัด รอบองค์พระปรางค์ มีระเบียงคต และวิหารทิศ พระวิหารทางทิศตะวันออกเป็นที่ประดิษฐานพระอัฎฐารส ที่เรียกกันว่า วิหาร เก้าห้อง ปัจจุบันคงเหลือพระอัฎฐารส เสาและเนินพระวิหารบางส่วน พระวิหารทางทิศตะวันตก เป็ฯที่ประดิษฐานพระพุทธชินราช พระวิหารทางทิศเหนือ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธชินสีห์ พระวิหารทางทิศใต้ เป็นที่ประดิษฐานพระศรีศาสดา ซึ่งปัจจุบันพระพุทธชินสีห์และพระศรีศาสดาถูกอัญเชิญไปประดิษฐานที่วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพฯ ทางวัดพระศรีรีตนมหาธาตุวรมหาวิหารจึงได้สร้างองค์จำลองขึ้นแทน
ประเด็นการออกแบบที่น่าสนใจ
- การออกแบบระเบียงคต ผสมผสานระหว่างสุโขทัยและอยุธยา
รูปแบบสุโขทัย องค์พระพุทธรูปรอบระเบียงคต จะหันหน้าออกจากคอร์ท
รูปแบบอยุธยา องค์พระพุทธรูปรอบระเบียงคต จะหันหน้าเข้าองค์พระปรางค์ประธาน
